Dit jaar is de gemeente Nijmegen gastheer van het VPNG-jaarcongres. In de ochtend inspireren drie verschillende sprekers ons om beter te laten doorgronden hoe we alle transities beter kunnen managen.
Jan Latten, Hoogleraar Demografie en vooral bekend als de hoofddemograaf van het CBS, laat ons de naakte waarheid zien van de demografische ontwikkelingen waar we als Nederland in zitten. De druk op onze de steden zal exponentieel toenemen. Hoe gaan we daarop participeren, welke impact heeft dat op onze manier van samenleven en hoe verdelen we de groeiende schaarste? Josse Voogd van de ‘De atlas voor afgehaakt Nederland’ neemt ons met een vleugje ironie mee in de grootste bedreiging voor onze democratie, namelijk het groeiende aantal afhakers, dus mensen die geen vertrouwen meer hebben in de overheid. Hoe herken je de patronen en hoe zijn te beïnvloeden vanuit onze positie binnen een gemeente? Tot slot leren we van Derk Loorbach, hoogleraar sociaal-economische transities, de patronen herkennen waarlangs transities zich ontvouwen. Niet iedere transitie is hetzelfde en vraagt dus om een andere aanpak!

City-safari´s
´s Middags laten 16 projectmanagers van de gemeente Nijmegen je hun meest indrukwekkende  gebiedstransformaties zien van hun stad en gunnen je als collega een kijkje achter de schermen tijdens de zogenaamde city-safari's.   

Programma
09:30 Inloop
10:00 Start programma met hoofdsprekers

12:30 Lunch

13:30 City-safari's
16:00 Een hapje en drankje
17:00 Einde

Inspiratoren

• 

  Prof. dr. Derk Loorbach
  

  Derk Loorbach is directeur van DRIFT en hoogleraar sociaal-economische transities aan de faculteit Sociale Wetenschappen, Erasmus Universiteit Rotterdam.
  
  Derk is een van de grondleggers van de transitiemanagement-aanpak als een nieuwe manier van governance voor duurzame ontwikkeling. Hij heeft meer dan honderd publicaties in dit vakgebied op zijn naam staan en is als actie-onderzoeker betrokken bij vele transitie-processen in de bestuurs- en zakenwereld, het publieke domein en in de wetenschap.

• 

  Prof. dr. Jan Latten
  

  Jan studeerde af in Nijmegen in de urbane en rurale sociologie, gevolgd door een post-doc in sociologie en kwantitatieve demografie te Tilburg. Hij promoveerde aan de universiteit van Nijmegen op Gemeentelijke bevolkingsontwikkeling in fasen, een typologie en haar toepassing. Bij het CBS werd hij demograaf en eindigde daar zijn loopbaan op zijn 66e als hoofddemograaf. Hij trad veelvuldig op in de media om onderzoeken van het bureau toe te lichten.
  
  Naast zijn hoofdfunctie bij het CBS werd Latten in 2004 benoemd tot bijzonder hoogleraar demografie in het bijzonder de demografische en ruimtelijke aspecten van relatie- en gezinsvorming aan de Universiteit van Amsterdam.
  
  Jan werkte mee aan talloze publicaties van zijn bureau. Na zijn emeritaat maakt hij zich sterk om het onderwerp bevolkingsgroei op de politieke agenda te laten komen. ‘We denken in Nederland over van alles na, maar niet over de bevolkingsgroei. De woningmarkt loopt daardoor helemaal vast en over de vraag of wij deze groei willen wordt niet gesproken.´ 

• 

  Josse de Voogd
  

  Josse de Voogd is onderzoeker en publicist op het raakvlak van ruimte, politiek en samenleving. Hij publiceert onder andere over de geografie van het stemgedrag en over toenemende verschillen in de samenleving.
  
  Hij laat zien hoe, vaak gestapelde, verschillen in opleidingsniveau, inkomen en gezondheid zich vertalen in sociaal-culturele voorkeuren en politieke keuzes en hoe die over het land zijn verdeeld. Feitelijke of gevoelde maatschappelijke deprivatie kan ertoe leiden dat mensen ‘afhaken’ van het traditionele bestel. Ze hebben minder vertrouwen in de politiek, stemmen niet (meer) of kiezen voor ‘buitenstaanderspartijen’ aan de flanken. Josse gaat in op de vraag wie er afhaken, waar en waarom. Hij ziet een fundamenteel meningsverschil over de toekomstkoers van de samenleving. Josse wil met zijn werk bijdragen aan het debat over maatschappelijke en regionale verschillen. Volgens hen is het nodig om te begrijpen wat polarisatie langs nieuwe scheidslijnen kan temperen.

City-safari´s

Dukenburg en het verborgen goud
Stephanie Wolff

Dukenburg is een in de jaren 60-70 gebouwd stadsdeel, bestaande uit zeven wijken. De eerste wijken zijn opgezet volgens het Ciam gedachtegoed en de laatste gerealiseerde wijken kennen een zogenaamde bloemkoolstructuur. Afgelopen decennia is er mondjesmaat gerenoveerd en herontwikkeld en de laatste jaren zit Dukenburg weer in de lift. Wat is gestart met kleinere herontwikkelingen verspreid over het stadsdeel loopt nu uit in grotere gebiedstransformaties in en rondom de wijk Zwanenveld die een van de laatst gerealiseerde wijken van Dukenburg is. Het stadsdeelwinkelcentrum, busstation, NS-station is een van deze gebiedsontwikkelingen en de daar aanwezige openbare ruimte is hard aan modernisering en een vernieuwingsslag toe. De ophanden zijnde (gebieds)ontwikkelingen zullen het aangezicht van Dukenburg in de toekomst veranderen en de nodige impuls geven. In totaal zullen er ca. 1800 woningen worden toegevoegd in Dukenburg. 

Door het winkelcentrum deels te slopen en te vernieuwen kan een multifunctioneel en toekomstbestendig winkel- en verblijfsgebied ontstaan dat gericht is op ontmoeten. Ook word er een groen en duurzaam gebied worden gecreëerd. Een transformatie van het winkelcentrum biedt ook kansen om in de woonambities van de gemeente  te voorzien door het toevoegen van min. 500 woningen. De transformatie van het winkelcentrum e.o. is echter een hele complexe opgave. Succes kan alleen via een integrale gebiedsontwikkeling. Gedeeltelijke oplossingen werken niet om het winkelcentrum toekomstbestendig te maken. Daarnaast maakt het versnipperde eigendom en de flinke investering die nodig is de transformatie lastig. Het is daarom belangrijk om de totale ontwikkeling integraal op te pakken: eigenaren, winkeliers, gemeente en andere partijen. Hierbij zullen Provincie, NS en ProRail ook een belangrijke bijdrage aan de transformatie moeten gaan leveren. Ofwel een kansrijke locatie voor een mooie en succesvolle transformatie.

Functiemenging en de weg van Winkelsteeg
Frank Engelen

De ontwikkeling Winkelsteeg is het transformeren en intensiveren van het gebied van ongeveer 195 hectare, van een gebied dat hoofdzakelijk is bestemd voor (grootschalige) bedrijvigheid, naar een gemengd werk-woongebied met woningen, bedrijven en voorzieningen. 

Wonen: Door intensivering van het ruimtegebruik levert Winkelsteeg een forse bijdrage aan de Nijmeegse woningbouwopgave. Met een gedifferentieerd woningaanbod en gebruik makend van de unieke kwaliteiten van het gebied, zoals het kanaal en de aanwezige groenkwaliteit, wordt Winkelsteeg een plek waar het fijn wonen is. Hierbij wordt de focus gelegd op één- en tweepersoonshuishoudens, starters, lage en middeninkomens, studenten en ouderen en/of mensen met een hulpvraag. In Winkelsteeg zullen in totaal circa 6.500 woningen worden gerealiseerd.

Werken: Als bedrijventerrein is Winkelsteeg straks klaar voor de toekomst: vitaal en optimaal voortbouwend op het succes van Noviotech Campus en de overige bestaande bedrijvigheid, maximaal profiterend van de centrale ligging in de stad. Het bedrijventerrein krijgt een helder gedefinieerd profiel, maakt intensiever gebruik van de ruimte en biedt meer banen, waarmee ook een impuls wordt gegeven aan de omliggende wijken.

Voorzieningen: Winkelsteeg biedt meer dan wonen en werken alleen. De voorzieningen moeten vooral aansluiten bij wat past bij het gebied, zowel kwantitatief als kwalitatief. Momenteel bevinden zich al sportaccommodaties in het gebied. Ook in de nieuwe situatie komen zullen er diverse sportaccommodaties terugkomen in het gebied. Er wordt onder andere een nieuw zwembad gerealiseerd ter vervanging van twee bestaande zwembaden in Dukenburg en West, in combinatie met het vervangen van de sporthal (Jan Massinkhal). En er komt een nieuwe Moskee in het gebied.


Spoorzoeken in de spoorzone
Anton de Kleijn, Sandra Stoffels, Angela van Horrik en Marjo van Ginneken

Waterrijk Waalsprong
Redmar van Steen

In Nijmegen aan de noordzijde van de Waal wordt in Hof van Holland wonen, werken, winkelen en andere activiteiten samengebracht. In de wijk Hof van Holland worden circa 1900 woningen gebouwd. Zowel gezinnen als starters, studenten, 1-2 persoonshuishoudens, ouderen en mensen met bijzondere woonwensen zullen hier hun nieuwe woonplek vinden. Naast woningen is er ook ruimte voor supermarkten, speciaalzaken, horeca, een basisschool, sportvoorzieningen en een gezondheidsplein. Met een hoog stedelijk woonmilieu en een hoge woningdichtheid wordt Hof van Holland een plek waar veel te beleven valt. Met de komst van het winkelcentrum Hart van de Waalsprong ontstaat er een comfortabele, compacte en complete wijk met alle voorzieningen dichtbij. Dankzij de goede ontsluiting op openbaar vervoer (station Lent) en fietsvoorzieningen (snelfietsroute langs singel) is de wijk uitstekend bereikbaar en kunt u straks gebruiken van diverse mogelijkheden van deelmobiliteit.

Het hartelijke Hart
Sjoukje Biesta en Piet Otten

De Waalsprong is nog steeds een wijk in ontwikkeling. Straks zijn hier ruim 12.000 woningen met bijbehorende voorzieningen gerealiseerd. Onderdeel van deze gebiedsontwikkeling is ook de realisatie van een nieuw watersysteem. Een singelsysteem met diverse plassen dat voortkomt uit het waterhuishoudkundig inrichtingsplan voor de Waalsprong in 2009. Gemeente en waterschap hebben met elkaar bestuurlijke afspraken gemaakt over de uitvoering van dit plan. Inmiddels is het merendeel van dit systeem aangelegd door de gemeente en is het systeem in beheer bij het waterschap. Een plan uit 2009 waar we nu dus nog steeds mee werken maar waarmee actuele issues van nu zoals verdroging ook opgevangen moeten worden. Niet alleen is er een nieuw watersysteem aangelegd, ook is in het kader van ruimte voor de rivier een aantal jaar geleden een nevengeul naast de Waal gemaakt. Een ingreep die weer nieuwe impulsen heeft gegeven aan deze gebiedsontwikkeling. Tijdens de safari geven we graag een toelichting op de totstandkoming en samenwerking met de verschillende betrokken partijen.

De bruisende binnenstad
René van der Straaten en Marco Boekhorst 

De Romeinse soepfabriek
Willy Arends

Als onderdeel van de visie ‘Nijmegen omarmt de Waal’ wordt vanaf 2007 gewerkt aan de gebiedsontwikkeling Waalfront in Nijmegen. Een voormalig verouderd bedrijventerrein, direct grenzend aan de rivier de Waal en de binnenstad van Nijmegen. Hier verrijst een nieuw compact stedelijk leefmilieu met circa 2300 woningen en bijbehorende voorzieningen. Samen met ontwikkelaar BPD werkt de gemeente Nijmegen hier in een Publiek Private Samenwerking waarbij partijen ieder voor de helft het risico op de grondexploitatie dragen. Een plek waar binnenstedelijke gebiedsontwikkeling in al zijn facetten en complexiteit aan de orde is, waaronder archeologie, waterveiligheid, cultuurhistorie, industrieel erfgoed en mobiliteit. Maar vooral ook een bijzondere plek om te wonen en te verblijven. Ruim de helft van het aantal woningen is gerealiseerd. Een deel van de pasta- en soepfabriek van Honig in dit gebied wordt gehandhaafd als placemaker en ingezet voor nieuwe functies en voorzieningen ten behoeve van de leefbaarheid. Tot 2028 zullen er nog circa 1000 woningen worden gebouwd. Kom kijken, en ervaar al wandelend deze unieke locatie!

Kinderdorp Neerbosch ‘verborgen parel’ in de rand van Nijmegen
Stan Tijsse Klasen

Wist je dat aan de rand van Nijmegen zich ooit Nederlands grootste wezendorp bevond? Het Kinderdorp Neerbosch is een unieke locatie, waar al meer dan anderhalve eeuw zorg aan kinderen wordt verleend. In eerste instantie als Weesinrichting, onder de naam Van ’t Lindenhoutstichting. Op het hoogtepunt, in 1893, werden hier bijna duizend kinderen opgevangen. De Weesinrichting groeide zelfs uit tot een heel zelfvoorzienend dorp. In de jaren daarna heeft het gebied zich ontwikkeld tot een gebied met veel ruimte voor zorg- en (speciaal) onderwijsinstellingen.

In december 2021 heeft de gemeente, grond in dit gebied overgekocht van een ontwikkelaar. Het afgelopen jaar heeft een team met inspraak van de omgeving een ambitiedocument opgesteld. Hierin wordt uitgelegd hoe de gemeente op kleine schaal woningen, bedrijfs- en maatschappelijke zorg functies wil toevoegen. Tijdens de rondleiding hoor je meer over het verleden, het heden en de toekomstige ontwikkelingen in dit gebied.

Pioniers bevolken Industrieel Erfgoed
Mark Vermeulen en Olaf Tromp

NYMA, de plek waar oude industrie plaatsmaakt voor ambacht, sport, evenementen en ondernemerschap. Pioniers durven het aan om in de omgebouwde fabriekshallen te gaan zitten en de openbare ruimte om te vormen naar een beetje stadse wildernis. De bezoekers en festivalgangers mogen het gras korthouden. Welkom op ons terrein met honderden ondernemers en creatievelingen.

Gemeente Nijmegen kocht jaren geleden de oude fabrieksterreinen in Nijmegen West op. En besloot er een spannend stukje stad langs de Waal van te maken Twee grote spelers verbouwden de grote fabriekshallen: Lingotto en de lokale NYMA Makersplaats. Daarnaast vind je er skate- en cultuurcentrum Waalhalla, sportclubs en pumptrack, theater, Expo Bart, horeca en vele festivals. Het gebied is bijna klaar. Met behoud van het industrieel erfgoed: bijzondere gebouwen en een iconische watertoren. Dat gaat niet vanzelf. Het is het resultaat van een  intensieve samenwerking tussen alle betrokken partijen met een gezamenlijke ambitie. Ondernemen op NYMA betekent ruimte. Ruimte om te experimenteren, dingen anders te doen dan anders en met elkaar nieuwe concepten neer te zetten.

Chaos op de campus
Freya Stob

Iedere dag reizen er zo’n 70.00 studenten, medewerkers, patiënten en bezoekers naar de campus in Heijendaal. Daarmee is dit gebied -centraal gelegen in de stad- de grootste werkgelegenheidslocatie van Gelderland. Onder de vlag van Duurzaam Bereikbaar Heijendaal werken de onderwijsinstellingen, de vervoerders en overheden sinds een aantal jaren samen om de campus en omgeving bereikbaar en leefbaar te houden, ieder vanuit zijn eigen rol en verantwoordelijkheid. Zo werken de Radboud Universiteit, de Hogeschool Arnhem-Nijmegen, het Radboudumc, het ROC-Nijmegen aan mobiliteitsbeleid om het reizen met de auto minder aantrekkelijk te maken en het reizen met OV en fiets -al is het maar voor de ‘last mile’ – juist aantrekkelijker. Overheden en vervoerders zijn verantwoordelijk voor hoogwaardig OV en infrastructurele maatregelen die erop gericht zijn om meer ruimte te creëren voor voetganger, fiets en OV en groen, ten koste van de ruimte voor de auto.

Omdat beleidsmaatregelen en de hardware onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en elkaar zelfs nodig hebben om succesvol te zijn, staat of valt alles binnen deze aanpak met een goede samenwerking en afstemming. Tegelijkertijd ligt er de uitdaging om de verstokte automobilist uit de auto te krijgen en om draagvlak te creëren bij de omwonenden, die vrezen dat het weren van auto’s op de campus zal leiden tot extra drukte in hun wijk. Hoe we dit doen en wat daarbij goed en minder goed gaat, vertellen we graag op 5 oktober.

Locatie
We beginnen het jaarcongres op het Vasim terrein, De Kolk 15 te Nijmegen. Met de auto navigeer je naar de Latensteinweg. De ingang van de zaal zit aan de west-zijde van De Vasim.

BESTUUR VPNG

Francois van Doesburg, Afdelingsmanager Programma's en Projecten, Veenendaal
Fernando Salinas Camara, Hoofd afdeling Ontwikkeling, gemeente Pijnacker-Nootdorp
Wilbert Wouters, Hoofd afdeling Ruimtelijke Uitvoering, Tilburg
Ruud de Smit, Teammanager Projecten, Súdwest-Fryslân
Bart van der Veer, Hoofd project- en programmamanagement bureau, Delft

De VPNG is een zelfstandige vereniging van 230 gemeentelijke projectbureaus en de provincies. Met ruim 60 bijeenkomsten per jaar en ruim 12.800 aangehaakte project-, proces- en programmamanagers zijn wij de meest actieve community of practice voor opgavesturing van de lokale overheid. 

CONTACT

Heb je een praktische vraag over deze bijeenkomst, neem dan contact op met Toin Routers, via t.routers@vpng.nl. Wil je graag een bepaald thema terugzien op de VPNG-agenda? Mail Enrico Kraijo, e.kraijo@vpng.nl.

Alle bijeenkomsten zijn alleen toegankelijk voor medewerkers in loondienst van een gemeente, provincie, waterschap of veiligheidsregio. Is jouw organisatie geen lid van de VPNG? Je bent welkom als gast.