Vandaag is de handleiding ‘Programmasturing als vak voor gemeentelijke programmamanagers’ gepresenteerd!
Twee jaar lang zijn bij de VPNG diverse bijeenkomsten over gemeentelijke programmasturing geweest en de auteurs van het boek hebben programmamanagers van 188 gemeenten gesproken. Claudia Landewe (gemeente Dinkelland-Tubbergen), Hans van der Heijden (gemeente Rotterdam) en Enrico Kraijo (VPNG) hebben nu alle kennis uit de bijeenkomsten en de interviews gebundeld in één overzichtelijk boek.
Bij de lancering van het boek hebben de auteurs vandaag een korte samenvatting gegeven van het boek, waarbij gestart werd met de definitie van programmasturing: “Programmasturing organiseert samenhang binnen tijdelijke complexe opgaven die gericht zijn op het realiseren van een doel (maatschappelijk effect), waarbij meerdere partijen betrokken zijn”.
In de zoektocht van de auteurs naar de gemeenschappelijk delers onder alle gemeentelijke programmamanagers bleek dat programmamanagers acteren en sturen op zeven velden en dat ze handelen in vier fasen om hun doelen te bereiken.
Het 7-veldenmodel
Het 7-veldenmodel geeft een gemeenschappelijke taal om aan te geven aan welk aspect van programmamanagement je als programmamanager met jouw team aan het werk bent.
Opdrachtgevend veld (Welk probleem lossen we op voor wie?)
- Besturen
- Samenwerken met opdrachtgevers
- Besuitvaardigheid
- Verkenning en afbouw
- De “zij-kant”
Richtinggevend veld (Welke verandering willen we bereiken met het programma?)
- Beslissen
- Kaders stellen en richting geven
- Omgevingsbewustzijn
- Verkenning en opbouw
- De ‘Het-kant”
Krachtenveld (Wie spelen een rol in het programma?)
- Samenwerken
- Bijdrage van de stakeholders
- Communiceren
- Elke fase
- De “Wij-kant”
Programmerend veld (Aan welke doelen en inspanningen gaan we werken?)
- Programmeren
- Doelen SMART formuleren en uitvoering van de juiste inspanningen
- Opbouw en uitvoering
- De “Het-kant”
Managementveld (Hoe organiseren we het programma?)
- Organiseren
- Goed georganiseerd en betrokken team
- Leidinggeven
- Opbouw, uitvoering en afbouw
- De “Wij-kant”
Leiderschapsveld (Wat is mijn rol in het programma?)
- Beïnvloeden
- Vertrouwen en erkenning krijgen
- Onafhankelijkheid
- Elke fase
- De “Ik-kant”
Interventieveld (Met welke interventies kan ik bijsturen?)
- Bijsturen
- Bewuste interventies wegen en kiezen
- Volharding
- Elke fase
- De “Wij-kant”
Vier fasen
Een programma wordt altijd vormgegeven in vier fasen en elke fase start en eindigt met een bestuurlijk beslisdocument.
- Verkenningsfase (Hoe komen we, met welke partijen, tot een gedeelde visie en een mogelijke oplossinsrichting?)
- intake
- interne verkenning
- Externe verkenning - Opbouwfase (Hoe maken we de oplossingsrichting concreet en hoe gaan we het organiseren?)
- kernteam samenstellen en DIN/M opstellen
- risico’s en communicatie
- organisatie inrichten - Uitvoeringsfase (Hoe zorgen we voor het doelengericht uitvoeren en (bij)sturen van de geplande (en bijgestelde) inspanningen?)
- Overzicht creëren
- Inzicht verkrijgen
- Rapporteren en verantwoorden
- (Bij)sturen - Afbouwfase (Hoe borgen we de geboekte resultaten en gerealiseerde effecten bij eindgebruikers en benefitters?)
- Inhoudelijk afronden
- Evalueren
- Organisatie ontbinden
- Decharge
De zeven velden en de vier fasen zijn vervolgens verbonden in een matrix.
Officiële overhandiging
Na de korte samenvatting werd het boek officieel door Enrico Kraijo uitgereikt aan Kristel Lammers, programmadirecteur bij Npres van één van de meest ingewikkelde programma's van Nederland: het Nationaal Programma Energiestrategie.
Kristel: "Ik heb dit weekend het boek met veel plezier gelezen. Naast dat er goede inhoud in staat, is het overzichtelijk vormgegeven. Dit zal veel mensen aanspreken. Je ziet dat er ontzettend veel werk is verzet om tot dit boekje te komen."
Npres
Het doel van het Nationale Programma Energiestrategie komt voort uit het klimaatakkoord van Parijs en houdt in dat uiterlijk 2050 de CO2-uitstoot drastisch teruggebracht moet zijn. De 30 regionale energiestrategieën, de RESsen, leveren hier een grote bijdrage aan doordat gemeentes, waterschappen, netbeheerders, maatschappelijke organisaties en het rijk gezamenlijk duurzame energie gaan opwekken en de rol van de landbouw en de industrie opnieuw gaan bekijken. Npres ondersteunt de 30 RESsen met hun processen en is de onafhankelijke schakel tussen het rijk en de RESsen. Niet eerder is er een landelijk programma geweest waarin op 30 plaatsen tegelijkertijd, samen met de landelijke overheid, wordt nagedacht over de verandering van de maatschappij.
Het programma van Kristel zit nu in de uitvoeringsfase, na in 2019 te zijn gestart met de verkenningsfase. Als programmadirecteur zit Kristel veel in het opdrachtgevend, richtinggevend, leiderschaps- en krachtenveld. De andere velden worden hoofdzakelijk opgepakt door mensen uit het team, want uiteindelijk doe je het programma met elkaar.
De kernboodschap van Kristel binnen een programma is, dat iedereen zich verbonden moet voelen met het programma en dat je lastige dingen weer in het proces terugzet, waardoor iedereen erover in gesprek blijft en zijn of haar verantwoordelijkheid blijft nemen.
Afrondend raadde Kristel iedereen aan het boekje "programmasturing als vak" te lezen. Je haalt er veel kennis uit voor je eigen programma en je kan het gebruiken om te reflecteren, hoe doe jij als programmamanager eigenlijk bepaalde dingen?
Wil je deze bijeenkomst bekijken?
De volledige opname van deze bijeenkomst staat op het platform van de VPNG. Log in en onder de e-learning vind je de opname terug.
Wil jij een exemplaar van het boek "Programmasturing als vak"?
Iedereen die aanwezig was bij de officiële publicatie van het boek, ontvangt binnenkort een e-mail met een link om het boek te downloaden. Was je niet aanwezig, en heb je interesse in het boek, stuur dan even een mailtje naar t.routers@vpng.nl, met daarin vermeld je volledige naam en bij welke gemeente of provincie je in dienst bent. We sturen je dan de digitale versie toe.