De VPNG themabijeenkomst "De bottom-up energietransitie, hoe laat je die voor je werken?" was goed voor een aantal mooie inzichten voor gemeentelijke project- en programmamanagers. Onder andere dat een programmatische inbedding van bottom-up initiatieven de nodige dynamiek met zich meebrengt. En dat de energietransitie niet gaat lukken met alleen de bottom-up aanpak en je als gemeente initiatieven actief moet ondersteunen. Zowel faciliterend als soms ook regisserend.
In de Cereolfabriek in Utrecht luisterden zo'n 40 gemeentelijke project- en programmamanagers in de energietransitie aandachtig naar een tweetal praktijkvoorbeelden van respectievelijk de gemeente Súdwest-Fryslân en de gemeente Bergen (Limburg).
Elin Groenhof bevindt zich als programmamanager in een met 13 coöperaties bijzonder coöperatierijke gemeente. Wat natuurlijk ook tot heel veel ideeën en plannen leidt. Niet verwonderlijk dat Súdwest-Fryslân dan ook een waarderingskader ontwikkelt heeft waaraan de plannen van coöperaties kunnen worden getoetst. Basis is dat initiatieven gebaseerd zijn op gemeenschap energie, oftewel "Mienskipenergie". De basiswaarden zijn betrokkenheid, rendement en legitimiteit. Elin illustreerde dit aan de hand van een voorbeeld in de kern IJlst waar inmiddels de handen op elkaar zijn voor een 4 ha grote zonneweide. Ook zette ze uiteen hoe ze de bottom-up initiatieven programmatisch inbed met ook een top-down lijn waarin de Regionale EnergieStrategie (RES) nog aan betekenis gaat winnen.
Vanuit de gemeente Bergen in Limburg kregen de deelnemers uit de mond van programmamanager Will Bemelmans een ander verhaal te horen. In deze plattelandsgemeente is de gemeente zelf de grootste aanjager, regisseur en uitvoerder van de energietransitie. Ingrediënten hiervoor zijn een zeer bevlogen gemeenteraad en college. Van de opgave gaat de gemeente 50% zelf realiseren in het gemeentelijke energielandschap Welsmeer. Voor de rest van de opgave zet de gemeente in op bottom-up initiatieven; 30% duurzame lokale opwekking en 20% besparing. In de programmatische aanpak moeten de opbrengsten uit het te realiseren energielandgoed de bottom-up initiatieven voor kleinschalige opwek en besparing gaan financieren. Alhoewel, de energiecoöperatie in Afferden heeft ook nu al de eerste stallen van een zonnedak voorzien. De campagne "verduursamen2030" heeft hierbij ongetwijfeld geholpen met de benodigde mindset in de gemeenschap (bewoners, bedrijven en overheid).
Als derde spreker gaf Jurgen van der Heijden zijn visie op die rol van coöperaties. Hij is als burger al 15 jaar actief met coöperaties maar ook als consultant bij AT Osborne. Ook werkte hij met universiteiten samen om het fenomeen empowerment van de gemeenschap en coöperaties in het bijzonder te doorgronden. In zijn ogen volgen die qua te ontwikkelen competenties het pad van de woningcorporaties. De paralellen zijn te over. Werken in de wijk, met mensen met niet altijd een groot budget, dicht op de politiek en ook bedrijfsmatig en met het bedrijfsleven. Ook ziet Jurgen een paar instrumenten om te kunnen starten met het bouwen aan die coöperatieve gemeenschappen onder andere; collectieve inkoop-projecten, klimaatakkoorden en het in positie brengen van professionele oliemannetjes die partijen opzoeken en bij elkaar brengen.
Het was weer een mooie ervaring om te zien hoe collega project- en programmamanagers elkaar kunnen inspireren en verder helpen. Houdt zeker de bijeenkomsten van de VPNG in de gaten via www.digitaal-leerhuis.nl
VPNG-leden kunnen met hun inlog de presentaties in het forum van het Digitaal Leerhuis terugvinden: klik hier.