Inloggen
Vorige maand nam ‘Democratie in Actie’ een podcast op met het thema ‘Digitale democratie als procesversneller’ waarin de VPNG THiNK-tools centraal staan. Democratie in Actie is een samenwerkingsprogramma van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de beroeps- en belangenverenigingen van raadsleden, griffiers, wethouders, gemeentesecretarissen en burgemeesters. 
De podcast is onderdeel van een serie podcasts over de kansen van de lokale democratie, gepresenteerd door Petra Paulides van ‘Democratie in Actie’ en Jeroen Bruijns, projectleider bij de VNG. Te gast was Enrico Kraijo, directeur van de VPNG. Hij begeleidt al enkele jaren de ontwikkeling van de participatieversnellende THiNK!-app. Luister de podcast terug via Spotify (32 minuten)...

Petra Paulides, Jeroen Bruijns en Enrico Kraijo
Samenvatting podcast
De THiNK! app is ontstaan uit diverse bijeenkomsten rondom participatie die de VPNG organiseerde voor haar leden en waaraan veel projectleiders en communicatieadviseurs deelnamen vanuit diverse gemeenten. Tijdens de bijeenkomsten werden om niet steeds het wiel opnieuw te moeten uitvinden ervaringen en lessen met elkaar gedeeld. Om al deze kennis breed toegankelijk te maken werd door Wouter Bosch, destijds werkzaam voor de gemeente Kampen, het idee geopperd alle lessen te bundelen in een app.    
De app
De app functioneert eigenlijk heel eenvoudig. De gebruiker krijgt een aantal vragen voorgelegd die belangrijk zijn als je aan de start staat van een participatieproces, zodat je het doel en het kader goed kunt neerzetten. Dat voorkomt een hoop narigheid tijdens het project. Wanneer je het doel en het kader niet direct in het begin duidelijk hebt, gaan deze ergens halverwege het project ter discussie staan en wordt het project halverwege hierdoor meestal ernstig vertraagd. Veel projectleiders gebruiken de app nu om goed na te denken over de thema’s die belangrijk zijn voor de participatie om daarna met een gedegen advies naar de gemeenteraad te gaan. Omgekeerd gebruiken ook gemeenteraadsleden de app om scherpe vragen te kunnen stellen over het plan dat hun ambtenaren hebben opgesteld.
Omgevingsmanagers
De VPNG had eerst de gemeentelijke en provinciale projectmanagers als doelgroep voor de app gedefinieerd, maar al snel bleken ook veel communicatiemanagers actief bezig te zijn met participatie. Bij een deel van de projecten vereist participatie echter heel veel aandacht en worden er specifieke omgevingsmanagers ingezet. Participatie wordt hiermee een apart professioneel vakgebied. Vergeet hierbij vooral niet dat participatie soms ook uitkomsten kent, die niet in lijn liggen met de wens van de raad. Als manager van de participatie sta jij daar wel tussen.
THiNK! Consistent app
De participatieversneller THiNK! Bestaat uit drie tools. De THiNK! Consistent app biedt gemeenten de mogelijkheid om op strategisch niveau consistent en steeds in dezelfde taal participatietrajecten op te pakken bij bijvoorbeeld intaketafels. De app geeft de betrokken ambtenaren snel een beeld over het soort participatieproces dat nodig is. 
THiNK Twice
Voor de meer complexere participatieprocessen word je op tactisch niveau door de THiNK! Twice app geleid, met vragen rond het doel, de positie van de gemeenteraad, wat willen we als gemeente bereiken, welke mensen moeten betrokken worden en welke niet, etc? 
THiNK toolbox
Als derde digitale omgeving staat de THiNK! toolbox klaar. Deze bevat tientallen en straks honderden werkvormen voor project-, communicatie- en en omgevingsmanagers die voor een participatiestap staan en moeten kiezen welke werkvorm het beste aansluit op wat ze willen bereiken bij die stap in het participatieproces.
 
Ingebrachte dilemma’s
Voor de podcast heeft Mirjam Wingelaar, communicatieadviseur van de gemeente Amersfoort, drie dilemma’s ingediend. 
1) Hoe kan je komen tot een gestructureerde, maar toch ook flexibele invulling van participatieprocessen?
Kraijo herkent het dilemma. Veel gemeenten worstelen ermee en veel van de processen starten met intaketafels. De eerste stap is om als gemeente te bepalen of je een bepaald initiatief steunt of niet. Participatie is een vak en is hierbij breder als dat deze vanuit de omgevingswet wordt gedefinieerd. Eerder waren projectleiders bezig met omgevingsmanagement. Het is een misvatting dat je participatie in een stappenplan of een perfecte tool kan gieten dat altijd functioneert. Participatie is een ambacht dat je beetje voor beetje leert. Je hebt het participatieproces en je hebt de participatie tools. Voor dat laatste hebben we veel digitale mogelijkheden erbij gekregen. Het gaat echter om het proces: wanneer zetten we een volgende stap en waarom? Er wordt bij participatie vooral gekeken naar hoe zorgvuldig de participatie heeft plaatsgevonden en dat heeft vooral met het achterliggende proces te maken.

2) Wat kan je van inwoners verwachten als het gaat om participatie?

Volgens Kraijo zie je dat veel gemeenten steeds meer denken in specifieke doelgroepen, zodat de response vanuit de doelgroepen hoger is. En nu dat veel bijeenkomsten digitaal zijn, is de drempel voor bepaalde groepen lager om deel te nemen. De vraag of je mensen met digitale bijeenkomsten niet uitsluit, wil Kraijo graag met de vraag beantwoorden of je mensen niet uitsluit wanneer je ergens in een zaaltje je bijeenkomst houdt. We zien nu met digitale participatie dat de participatiegraad toeneemt.

3) Een mix van fysieke en online participatiemiddelen is het meest geschikt, maar kost meer tijd en budget.

Aan de hand van het opgestelde proces en de financiële middelen probeer je de beste mix samen te stellen. Vraag hierbij vooral ook collega’s die niet in jouw project zitten om de zogenaamde verwondervragen te stellen. Een buitenstaander helpt je om weer even met een andere invalshoek naar je proces te kijken. De THiNK! toolbox helpt je om keuzes te maken. 
 
Afsluiting
Versnellen is leuk, maar is versnellen ook beter? De THiNK! tools helpen je in ieder geval de processen beter te doordenken, waardoor de kans op problemen sterk afneemt.