In een webinar over alternatieve zorginitiatieven hadden we begin oktober bij de VPNG Gea Overweg van ´het 8-ste werk´ te gast. Samen met de gemeente Kampen, vertegenwoordigd door projectleider Yvonne Kleinbussink, helpen zij mensen met een zorg- of hulpvraag op niet gangbare, maar wel uiterst succesvolle wijze. Bij het 8-ste werk kunnen mensen die hulp nodig hebben mee-eten en mee-wonen en inwoners van Kampen helpen hierbij.
Geen bureaucratie, gewoon doen
Gea is samen met haar man Jaap ongeveer tien jaar geleden begonnen met het initiatief. Gea is ooit opgegroeid binnen een omgeving van noaberschap. Hierin was het heel normaal dat je elkaar helpt. Na een opleiding op de sociale academie kwam Gea in de hulpverlening terecht. Ze heeft destijds jarenlang in Sri Lanka de mensen geholpen en het was daar normaal om tussen de mensen te wonen die ze hielp. In 2002 kwam ze terug in Nederland en werd ze geconfronteerd met de ´persoongebonden budgetten´, waarbij op de vierkante centimeter wordt berekend hoeveel geld en dus hulp je krijgt. Gea werd afgerekend door haar werkgever op groei van de organisatie en doorstroom, iets wat Gea erg tegen de borst stuitte. Er werd niet gekeken naar de mensen achter de problemen, ze werkten met protocollen. Gea begon zich in deze tijd af te vragen wat voor toegevoegde waarde zij nu had voor de mensen met de problemen.
Voor zorgmijders
In deze tijd zochten Gea en Jaap naar een manier waarop ze de mensen echt konden helpen en dat begon met het openstellen van hun woonkamer en keuken. Mensen die een steuntje in de rug nodig hadden, konden bij Gea langskomen voor eten en de nodige aandacht. Na een poos maakten tientallen mensen gebruik van het aanbod van Gea en Jaap en dat trok de aandacht van andere hulpverleners en de politiek. Hulpverleners prezen Gea omdat zij heel goed een signalerende functie had. Mensen met een hulpvraag werden zichtbaar. Maar Gea verzette zich hiertegen. Ze wil de mensen gewoon helpen en geen signalerend onderdeel van processen zijn. Bij het 8-ste werk moeten mensen zich gewoon veilig voelen om hun problemen te vertellen of juist niet te vertellen. De buurt was heel blij met het initiatief en hielp mee. Gea bood eigenlijk het platform waarop de buurt aanhaakte. De mensen die aankloppen voor een luisterend oor, hoeven niet bang te zijn direct opgesloten te worden in een traject. Een alleenstaande moeder kan aankloppen voor advies en hulp, zonder dat ze gelijk in een dossier van Jeugdzorg belandt. Mensen die in de schuldhulpverlening dreigen te komen, wilden naast mee-eten, ook graag mee-wonen om de tijd te hebben alles weer op orde te krijgen. Bij het 8-ste werk komen door de werkwijze veel zogenaamde zorg-mijders of zorg-missers. Mensen die geen vertrouwen hebben in de officiële instanties en zich wel thuisvoelen bij het 8-ste werk.
Omdenken
Om een en ander te formaliseren zijn Gea en Jaap gaan praten met de gemeente Kampen. Het initiatief van Gea en Jaap moest een plek krijgen binnen de gemeente, zonder direct opgeslokt te worden in officiële processen van de gemeente. Yvonne is beleidsontwikkelaar binnen het sociale domein van de gemeente Kampen en voelde intuïtief dat het initiatief van het 8-ste werk in de basis goed is. Veel collega´s zagen het destijds niet zitten om aan de slag te gaan met het 8-ste werk, omdat het niet binnen de gebaande paden past en dus moeilijk te verdedigen is binnen de gemeente en het bestuur. Ondertussen voelt de politiek wel aan dat je alle zorgproblemen niet vanuit de overheid kunt oplossen en dat je afhankelijk bent van zorginitiatieven vanuit de samenleving zoals die van het 8-ste werk. Hierop konden organisaties en inwoners binnen de gemeente die stukje zorgopgave op zich wilden nemen een subsidieaanvraag doen.
Zelfredzaamheid vanuit de inwoners
Gea merkt dat de samenwerking met ambtenaren die een langetermijnvisie hebben op de zorg redelijk soepel kunnen omgaan met het initiatief. Ambtenaren die het initiatief moeten beoordelen binnen de kaders van het hier en nu hebben meer moeite om het initiatief te kunnen plaatsen. Het is belangrijk dat de ambtenaren van het sociale domein van Kampen vertrouwen hebben in het werk van het 8-ste werk. De zorgverlening van het 8-ste werk is niet altijd binnen de kaders en met cijfers te beoordelen. Wederzijds vertrouwen moet ervoor zorgen dat het 8-ste werk haar werk goed kan doen. Op termijn is natuurlijk het mooiste als het 8-ste werk geen ondersteuning van de overheid meer nodig heeft en zichzelf weet te redden. We moeten af van het idee dat inwoners consumeren van de overheid. De samenleving en de inwoners moeten voor zichzelf kunnen zorgen. In basis zouden initiatieven zoals van het 8-ste werk gedragen moeten worden door de inwoners zelf, zonder de hulp van de overheid. Teveel instellingen houden altijd maar hun handen op bij de overheid, terwijl de basisgedachte moet zijn dat je het als inwoners met elkaar kunt regelen. De gehele financiering van de zorg dreigt onbetaalbaar te worden en daarom is het des te belangrijker dat er meer zorg-initiatieven komen die gedragen worden door de inwoners zelf.