Verslag: Storytelling

Bij de VPNG worden bijeenkomsten over participatie druk bezocht. Als projectmanagers, omgevingsmanagers en communicatiemedewerkers zijn we op zoek naar de beste vormen om inwoners, bedrijven en instellingen te betrekken bij programma’s en projecten. Een deel van het succes van de communicatie met inwoners hangt af van hoe je je verhaal doet en of je de doelgroep hiermee weet te bereiken. Hiertoe hebben we Martin Koolhoven uitgenodigd. Martin is dé regisseur van films als Oorlogswinter en Brimstone. Hij weet als geen ander hoe je de aandacht kan krijgen door een verhaal goed te brengen.

Alhoewel Martin voor films gebruikmaakt van storytelling, is deze techniek ook zeer goed te gebruiken voor het communiceren met inwoners, bedrijven en instellingen.

Verhalen
We vertellen onderling graag verhalen. Dat doen we al sinds de oertijd. Doordat je een verhaal vertelt, kom je bij elkaar. Ook onthouden we heel veel, borgen we veel kennis, door deze te verpakken in verhalen. Je kan een kind zeggen dat hij zijn hand niet in het vuur mag steken. Dan weet je als ouder zeker dat je kind dat toch een keer gaat proberen. Wanneer je een kind een verhaal vertelt waarbij een iemand zijn hand verbrand door een vuur, dan zal het kind minder snel zijn hand in het vuur steken. Hetzelfde zie je bij sprookjes: met het verhaal van een sprookje probeer je het gedrag van een kind te beïnvloeden. En ook de verhalen uit de bijbel beklijven bij de lezer beter als de gewone teksten die erin te lezen zijn. Anno nu kan een verhaal echter meer zijn als een vervoermiddel van boodschappen. Met een verhaal kan je emotionele betrokkenheid creëren, je wilt een waardevolle emotie creëren die bij de ontvanger beklijft. Het tegengestelde is een waardeloze, niet duurzame, emotie. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld een hereniging van mensen die elkaar lang niet gezien hebben bij het programma Spoorloos. Op het moment dat je zo’n hereniging ziet veroorzaakt dat ook bij jou, de kijker, een emotie, maar omdat je de mensen niet kent en je er verder niet mee bezighoudt, ben je deze emotie de volgende dag ook weer vergeten. Een goed verhaal zorgt voor emoties die beklijven. Jongeren bezoeken bijvoorbeeld vaak horrorfilms. Met de emoties die de jongeren bij deze films opdoen, zijn ze beter opgewassen tegen het echte leven. En ook door de emoties van andere films leren mensen beter met de werkelijkheid omgaan.

Relatie, drama en richting
Een verhaal is een aantal gerelateerde dramatische gebeurtenissen die een richting hebben. Een verhaal moet ergens toe leiden, de richting, moet drama bevatten en er moet een relatie zijn tussen de elementen in een verhaal.

Mensen onthouden dingen beter als het gebracht wordt in een goed verhaal. En zelfs als er geen verhaal is, gaan mensen zaken aan elkaar knopen om het tot een verhaal te maken. Dus zodra jij alleen zaken aandraagt, er zelf geen verhaal van maakt, dan maken de mensen er zelf een verhaal van. Een verhaal dat geen emoties opwekt is zinloos, omdat de mensen het niet onthouden. Dus zodra je voor de doelgroepen van jouw project een boodschap hebt of bij de groep een verandering wilt teweegbrengen, kan je emotie gebruiken om de boodschap of de verandering aan te laten komen en beklijven. Er zijn in het verleden genoeg politici geweest die heel goed de feiten kenden, maar zij waren niet succesvol omdat ze er geen verhaal met emoties van konden maken.

Oorzaak en gevolg
Mensen denken in oorzaak en gevolg. In een test waarbij een foto van een man steeds in een andere context werd geplaatst, zien mensen steeds andere uitdrukkingen bij de man. Het is steeds dezelfde foto van de man. Het voorwerp bij de man beïnvloedt hoe wij de man interpreteren. Dit mechanisme gebruiken we in verhalen om de juiste emoties op te roepen.

Emotie
Bij een verhaal wordt de kijker vaak meegenomen door de bril van een personage. Je beleeft het verhaal via een bepaald persoon en je voelt je verbonden met de persoon en gaat de emotie voelen van die persoon.

Drama = Conflict = Emotie = Essentie
Om drama te krijgen in je verhaal moet er een conflict zijn, welke gepaard gaat met emoties en dat tezamen is de essentie van je verhaal. Stel dat je wilt vertellen dat je naar het ziekenhuis moet. Dan kan je vertellen dat je in de auto stapt en naar het ziekenhuis rijdt. Dit vormt geen verhaal. Om er drama in te brengen kan je ermee beginnen dat je zieke dochtertje naar het ziekenhuis moet. Je maakt hiermee het verhaal iets dramatisch. Voeg je eraan toe dat ze door een slang is gebeten en dat je een half uur hebt om in het ziekenhuis te komen, dan heb je al meer drama. Maar je hebt geen conflict, dus nog steeds geen goed verhaal.  Leg nu een boom op de weg en de persoon moet handelen om op tijd in het ziekenhuis te komen. Dan krijg je al een redelijk verhaal. Maar nu is er op de weg een ongeluk gebeurd en een gewond persoon heeft per direct hulp nodig. Nu creëer je een dilemma, een innerlijk conflict. Het dochtertje moet snel naar het ziekenhuis en op de weg ligt iemand die jouw hulp per direct nodig heeft. Dit zorgt voor de nodige emotie. In dit verhaal moet de persoon naar een oplossing dat zowel de persoon wordt geholpen en het dochtertje nog op tijd in het ziekenhuis komt.

Conclusies

• Een verhaal zonder richting is een anekdote
• Geen conflict = geen drama. In elke communicatie waarbij je wilt dat mensen hun gedrag aanpassen moet er in jouw verhaal een conflict zijn. Bij alle transities waarbij mensen hun gedrag moeten veranderen, moet je een verhaal hebben met conflicten en bijbehorende emoties. Wanneer je mensen alleen zegt dat ze iets moeten veranderen, dan gaat dat niet gebeuren. Door een verhaal te vertellen, met drama en conflicten, waardoor emoties ontstaan bij de mensen, dan kan je gedragsverandering voor elkaar krijgen.
• Want, alles draait om emoties!

De volledige bijeenkomst met Martin Koolhoven over storytelling kan je bekijken op het e-learning deel van het VPNG-platform bij alle video's over participatie.