Inloggen


Na 12 blogs over participatie (en één over projectondersteuners) zijn er al heel erg veel facetten van het ´containerbegrip´ besproken. Het is gegaan over hoe je de inclusiviteit waarborgt bij participatie, hoe je jongeren kunt betrekken bij participatiestrategieën en hoe te participeren in tijden van Corona. Daarnaast is het belang en de succesfactoren van participatie besproken, en heb ik het ook gehad over hoe om te gaan met zelforganisatie met behulp van metagovernance. Toch bestaan er na al deze onderwerpen nog een aantal misvattingen over participatie en die ga ik aanpakken in dit blog, met als onderwerp: de fabels van participatie.


Wat participatie niet HOEFT te zijn

Allereerst een aantal zaken van wat participatie soms wel is maar niet in essentie hoeft te zijn. Zoals de aanname dat participatie per definitie duur is. Hierbij kan ten eerste worden gezegd dat geen participatie ook erg duur kan zijn. Als er beslissingen worden genomen waar achteraf weerstand van de lokale omgeving op stuit kunnen de kosten alleen maar hoger uitvallen. Daarnaast hoeft participatie niet meer duur te zijn, het organiseren van een traject kan aardig in kosten lopen (en heel waardevol zijn), maar tegenwoordig kan er met bijvoorbeeld online participatie ook een grote groep worden bereikt tegen beperkte kosten.

Daarnaast zijn er soms twijfels over wat nu precies de aard is van participatie. Sommige projectleiders zien burgerparticipatie als de manier waarop burger hun klachten ventileren op de plannen van de (lokale) overheid. Los van dat dit een vrij negatieve mindset is, is het ook simpelweg niet waar. In werkelijkheid nemen de meeste mensen een constructieve attitude aan naar participatie en proberen vervolgens de beste oplossing aan te bieden. Bovendien helpt participatie bij het (tijdig) informeren van inwoners wat juist het aantal klachten kan doen laten dalen. Daarnaast is het een misvatting dat sommige projectmanagers denken dat alle ideeën vanuit de lokale gemeenschap ook daadwerkelijk moet worden geïmplementeerd. Het gaat er vooral om om de verwachtingen aan de voorkant te managen en een goede uitleg waarom bepaalde ideeën niet worden overgenomen. Op deze manier voelen inwoners zich meer gehoord.


Participatie en de omgevingswet

Naar verwachting treed op 1 januari 2022 de nieuwe omgevingswet in werking. Ook hier bestaan nog een aantal onduidelijkheden over. Zo staat er in de wet dat het verplicht wordt belanghebbende in een vroegtijdig stadium te betrekken bij de besluitvorming. Dit betrekken kan variëren van informeren tot mee laten beslissen wat dus betekent dat wederom verwachtingen van deelnemers goed moeten worden gemanaged. Men hoeft dus niet altijd mee te beslissen, maar participatie is ook niet vrijblijvend. Zo geldt er een motiveringsplicht bij de omgevingsvisie en het programma; het bevoegd gezag moet bij het besluit aangeven hoe burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en bestuursorganen zijn betrokken bij de voorbereiding en wat de resultaten daarvan zijn.

Keuzes hoeven dus niet één op één te worden overgenomen en om deze reden is participatie dus ook niet per se draagvlak creëren het is het informeren van mensen, het ophalen van informatie om te komen tot betere ideeën en plannen of het laten meedoen en meebeslissen door betrokkenen over het plan of initiatief.

Daarnaast is participatie geen vervanging van de rechtsbescherming. Het vindt namelijk plaats vóór het officiële besluitvormingsproces. Er is tijdens de besluitvorming altijd nog ruimte voor officieel bezwaar. Echter is het wel zo dat participatie geen garantie biedt, maar hoe beter belanghebbenden worden betrokken bij de realisatie van een project, hoe kleiner de kans op bezwaar.


Geen niet te nemen hobbel én niet het antwoord op alles

Al met al kunnen we stellen dat participatie niet hét hete hangijzer hoeft te zijn waartoe het soms wel wordt gebombardeerd. Niet iedere beslissing hoeft worden overgenomen in het eindbesluit en participatie hoeft niet per definitie erg duur te zijn. Aan de andere kant is participatie ook niet hét tovermiddel. Participatie is iets anders dan draagvlak, het is manier van het ophalen van informatie van de wensen van de lokale gemeenschap. Zelfs met een kwalitatief goed participatieproces is er kans op bezwaren achteraf, echter neemt de kans hierop wel af.

 

Vragen of opmerkingen? Mail mij!

j.voskuil@vpng.nl

 

Meer lezen?

Vijf meest gehoorde mythes over participatie

https://www.citizenlab.co/blog/burgerparticipatie-nl/mythen-over-burgerparticipatie/?lang=nl

 

Drie mythes over participatie in de Omgevingswet ontkracht

https://overmorgen.nl/blog/3-mythes-over-participatie-in-de-omgevingswet-ontkracht/