Jongerencommunicatie is een thema dat leeft binnen gemeenten en provincies. Ruim 100 deelnemers wilden graag van Tim Beumers en Poem ter Mors van de provincie Overijssel horen wat de tips zijn om de jongeren te bereiken.
Tim en Poem zijn beide van Studio Vers Bestuur, dat een speciaal team is binnen de provincie Overijssel. Dit team is continu op zoek naar de nieuwe spelregels voor het besturen. Binnen het kader van ‘Overijssel doet mee’ is het team aan de slag gegaan bij projecten waarbij men ook jongeren wil bereiken. De ervaringen die met jongeren opgedaan zijn , werden samengevat onder de titel “Help, ik moet jongeren betrekken”.
Binnen gemeenten ziet Poem steeds meer projecten waarbij jongeren betrokken moeten worden en gemeenten worstelen ermee. Hoe geef je hier concreet invulling aan? In augustus komt een nieuwe wet dat in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs aandacht moet worden besteed aan burgerschap. Mede hierdoor worden meer projecten verwacht waarbij jongeren een nadrukkelijke positie krijgen. Ook in de nieuwe omgevingswet zie je aandacht voor jongeren.
Dé jongere bestaat niet
Om het thema concreet te maken, heeft Studio Vers Bestuur een video gemaakt over wat jongeren van overheidscommunicatie vinden. Te zien zijn jongeren die reacties geven op diverse overheidscommunicatie. We zien dat dé jongere niet bestaat. Elk vragen ze een eigen benadering om met ze te communiceren. Er zit een groot verschil tussen de jongeren. Humor en enthousiasme is iets wat jongeren wel waarderen. De communicatie moet kort en krachtig zijn. De vraag is natuurlijk wel of je met humor altijd ook de inhoud overbrengt. Je moet de jongeren wel serieus nemen. De vormgeving is belangrijk om alle informatie over te kunnen brengen. De algehele conclusie is dat er niet één soort jongere is. Zoals je volwassenen indeelt in groepen voor je communicatie, moet je dit ook doen bij de jongeren. Jongeren van 15 spreek je echt anders aan als jongeren van 18. Als je inlogt op het VPNG-platform kan je deze video bekijken.
Casus
Poem legt vervolgens bij de deelnemers een casus neer. Het gaat om een wethouder die in het weekend heeft geconstateerd dat er een kloof is tussen jongeren en het boerenleven. De wethouder legt kort in een mailtje de vraag bij jou neer of je hier iets aan kunt doen. Hoe ga je dit oppakken? Met deze vraag gingen de deelnemers in kleine groepen uiteen.
Terugkoppeling op de casus vanuit de groepen
De omschrijving en de opdracht is echt te summier. We moeten eerst het grotere geheel bekijken. En we moeten onderzoeken of er echt een kloof is of dat het toevallig een ervaring is van de wethouder. Welke doelgroepen zijn er vervolgens? Hoe bereiken we die? We gaan een mix aan communicatiemiddelen inzetten. Maar, we moeten alleen naar de jongeren gaan als we ook echt iets met de uitkomsten gaan doen. Als we jongeren benaderen en je doet er niets mee, je laat niets meer horen, dan ben je ze voor altijd kwijt. Ouderen weten dat het zo kan lopen, jongeren niet. Pak het verwachtingsmanagement dus goed op. Eén groep kwam terug met een resoluut antwoord: we geven de wethouder de opdracht terug. Laat hij of zij de opdracht eerst maar eens duidelijker maken. De algemene conclusie bij deze casus is de vraag, waarom de wethouder dit wil. Eerst moet je daarover in gesprek met hem of haar.
Twee casussen van de gemeenten Utrechtse Heuvelrug en Coevorden
Bij Heuvelrug gaat de casus over participatie bij de toekomstvisie. Utrechtse Heuvelrug bestaat uit zeven dorpen. Bij het participatietraject willen ze graag alle doelgroepen benaderen. De veertigers en ouder reageren wel, maar de jongeren niet. En met een toekomstvisie wil je juist van de jongeren weten hoe zij willen dat in de toekomst hun dorp eruit komt te zien.
In Coevorden zijn ze druk bezig met de omgevingsvisie, en hier moeten ook jongeren betrokken worden. Nu hadden ze in Coevorden voor corona al veel activiteiten uitgedacht om de jongeren te benaderen, maar vervolgens kan door corona veel niet meer. De jongerenraad wisselt elke twee jaar van samenstelling en de leden van deze raad zijn allen rond de 18. Op de openbare vraag hoe ze jongeren konden bereiken, kwam welgeteld één reactie van iemand onder de 30. Dus hoe maak je 'vage' visies concreet voor de jongeren van nu? De jongeren zijn met het nu bezig en niet met de toekomst in 20 of 30 jaar.
Terugkoppeling uit de subgroepen
We neigen ertoe snel te zeggen dat het lastig is jongeren te bereiken. Er zijn best genoeg mogelijkheden en vraag de jongeren ernaar in hun taal. Het woord omgevingsvisie zegt ze natuurlijk helemaal niets. Wanneer je als projectleider persoonlijk een jongerengroep gaat bezoeken, ben je vaak niet meer jezelf. Doe dat niet, wees gewoon jezelf. Ga gewoon in gesprek met jongeren. Zoek ze op en leg je vragen uit in hun taal. Wees duidelijk wat je wilt en draai er niet omheen. Jongeren zijn op internet gewend om te gaan met influencers en ze voelen perfect aan wanneer je je probeert anders voor te doen. De vraag is natuurlijk waar je jongeren tegenkomt en hoe je een goede afspiegeling krijgt van alle jongeren in jouw gemeente. Natuurlijk kan je naast jongeren in het park gaan zitten, maar dat is geen afspiegeling van alle jongeren. Het onderwijs is bijvoorbeeld wel een goede plek om jongeren te bereiken. Uit onderzoek blijkt ook dat jongeren het prima vinden als je ze via het onderwijs benadert. Spreek dit echter zeer ruim op tijd af met leerkrachten. Uit onderzoeken blijkt ook dat jongeren zelf toch graag hun mening geven via old school enquêtes en peilingen. Enquêtes kunnen anoniem gehouden worden en dat vinden jongeren veiliger. 
Zet geen influencers in, die vertrouwen ze niet. Jongeren hebben meer vertrouwen in wetenschappers en journalisten. Dus als je je vragen in een onderzoeksvorm giet, kan je veel informatie ophalen. Een andere route kan de inzet van jongerenwerkers zijn. Vertel altijd bij het benaderen van jongeren direct wat het voordeel voor de jongere is als hij of zij meewerkt. Jongeren krijgen heel veel informatie, dus zeg direct wat hun voordeel is en wat je wilt.
In de gemeente Raalte doen ze heel veel aan jongerenparticipatie. In Den Haag zeggen ze dat de vragen er continu zijn en dat de jongeren als passant voorbij komen. Wat goed werkt is als je onderzoekers van gemeente en onderwijsinstellingen aan elkaar koppelt. Jongeren betalen voor deelname is een gevaarlijke constructie, maar belonen functioneert zeker. Een pizzasessie is vaak succesvol. Stichtse Vecht heeft enkele jongeren als adviseur een paar uur per week in dienst en heeft ze laten uitzoeken wat werkt bij jongerenparticipatie. Ze hebben nu bijvoorbeeld een enquête uitgezet op scholen via de lessen maatschappijleer. De enquête wordt ingeleid door een filmpje dat gemaakt is door de junior adviseurs en ook de vragenlijst is opgesteld door deze junior adviseurs. Zo sluit je goed aan op de taal en de beleving van de jongeren. Ze hebben veel response gekregen op de enquête.
Een andere gemeente wil jongeren graag betrekken bij een schone stad. Vraag de jongeren zelf hoe je ze kan motiveren om mee te doen, en benader verenigingen die een band hebben met de omgeving en waarvan je weet dat ze veel jeugdleden hebben.
Op het forum van de VPNG staan e-mailadressen van deelnemers waarmee je contact mag opnemen rondom dit thema.